Presa de Vega de Tera. 09/01/1959. Traxedia de Ribadelago.
Un video
reciente. A vista de dron. 30/05/2021. ¡ Buen trabajo!.
A Presa de Vega de Tera ten
relación coa Presa de Prada na Veiga (Ourense), foi a Empresa
Moncabril quen fixo as dúas. Os
materiais foron completamente distintos, na de Prada usouse formigón
armado e na de Vega de Tera unha mezcla de cemento e
mampostería. O ano 2009 fai 50 anos deste desastre. Webmaster de la
web: Secundino Lorenzo
slorenf@gmail.com
O desastre de Vega de
Tera (Puebla de Sanabria - Zamora). Xaneiro do 1959.
Un encoro (a primeira vista) igual que o de
Prada (A Veiga - Ourense) e da empresa Moncabril, veuxe abaixo. Morreron 144
personas do pobo de Ribadelago (en total había 516 veciños). Soamente 28 dos
mortos foron recuperados o resto quedaron no Lago de Sanabria para
sempre. (Ver mapa máis abaixo).
Nesta fotografía vese a
Presa de Vega de Tera xa derrumbada na súa mitade. (Fot.
Confed. Hidrográfica del Duero)
Este encoro moi parecido o de Prada, veuxe abaixo a noite do 9
de xaneiro do 1959 (aquela noite chovera a Dios dar e houbo
temperaturas de 18º baixo cero). Unha avalancha de 16.000 m3
barreu do mapa o pobo de Ribadelago e deixou 144 mortos, a
terceira parte da población. A presa tiña 33 metros de altura e
300 metros de lonxitude (dos cales veuse abaixo 140 metros de
presa). A cabida do encoro era de 8.000.000 m3.
Nesta fotografía vese o
impresionante canón do Tera e o fondo o encoro de Vega de
Tera que se veu abaixo en xaneiro do 1959. O canón do Tera
ten 8 kms. ata chegar a Ribadelago, A auga tardou 20 minutos
en chegar o pobo e causar a desgracia, aquela noite do 9 de
xaneiro. Fotografía Archivo Histórico de Zamora.
O encoro é similar o de Prada, trátase dun encoro de mampostería
e pantalla de hormigón. Realmente o de Prada é máis grande e
tamén foi construido de outro xeito (a mampostería e o muro son
de formigón, ou sexa o mismo material). No de Vega de Tera
meteron outro material, formigón pouco e así lles foi...
Encoro de Prada.
280 metros de lonxitude. Altura de 80 metros e cabida de
128.000.000. m3. Está feita enteiramente de formigón con
ferro. Fotografía Secundino Lorenzo.
A construcción é
parecida. Encofrados en columnas e pantalla. Pero esta presa os
contrafuertes e o muro son de formigón, cousa que non pasou en
Vega de Tera.
A raíz de virse abaixo,
cuestiónanse tódolos encoros de Moncabril; unha mágoa que o de
Prada xa estaba feito: Moncabril xa non fixo máis...
Incluso deixaron sin
facerse outros proxectos cercanos, como o do Lago de
Sanabria.
É probable que o encoro
de Prada non se fixera...
Outra imaxen do
encoro que se veu abaixo de Vega de Tera. Aquí están inda os
bloques que caeron. Hoxe están desfeitos e retirados.
Fotografía Editora Saavedra.
A noite do 9 de xaneiro as
12:00. Unha avalancha de 16.000 m3 encarou o canón do Tera cara
a Ribadelago. Unha desfeita.
Empresa constructora da
presa: Moncabril.
Ver o encoro que se veu
abaixo, moi similar o de Prada. Fotografía sacada o día seguinte.
Fotografía Confederación hidrográfica del Duero.
Encoro de Prada para ver
as similitudes. Mampostería igual có de Vega de Tera e logo o
muro da presa. Por suposto este é moito máis grande, e fago a
precisión (que me indica Alberto Barro) de que a mampostería e o
muro son de formigón. Fotografía Moncabril.
O encoro de Vega de Tera
xa feito (comenzou a obra en xunio de 1954 e rematou en novembro
de 1956, foi inaugurada por Franco en setembro do 1956) . Era
moito máis pequeno pero veuxe abaixo una noite de xaneiro do
1959. Dicen incluso alguns, que a auga pasou por riba da
presa aquela noite... Fotografía C. Hidrográfica del Duero.
Outra vista da Presa.
C.H.Duero.
Parte de abaixo da Presa co canón do Tera. Foto
archivo A.S.
O encoro o partir a presa,
foise por este canón do Tera, 8 kms de canón e tardou 20 minutos
en chegar o pobo de RibadeLago, o fondo da fotografía.
A auga 16.000 m3 (tres veces a
última enchenta do río Miño en Ourense do 2001 que foi incrible)
baixou ocupando o cañón en algún lugares ate 12 metros de altura
(sobre 4 pisos)
Descoñezo o autor da Fotografía.
Algunha das rocas que moveu.
Por suposto polo cañón baixaron rochas, árbores de todo tipo,
pedras, terra, etc.
Imaxen do Cañón
do Tera, onde se ve o pedrusco que quedou atrapado na
desgracia referida.
Descoñezo o autor da Fotografía.
Arrasou este pobo (Ribadelago), realmente a auga chegou moi
arriba (observar onde está a xente, no cauce do río). Subiu
prácticamente ata a casa con galería blanca que se ve na
fotografía. Observar o campanario que hai no medio do pobo, a
esquerda, soio é eso, un campanario, pois ben os que subiron a
esa zona salváronse... (Foto Heptener).
Imáxenes do día seguinte. Foto EEE.
Esta fotografía deu a volta o mundo. A
dor foi incrible. Un auténtico desastre. Foto EEE.
Imáxenes de dor. Enterro
das persoas que apareceron, soio 28. Moi poucas. 116 foron a
parar o Lago de Sanabria, onde están enterradas... Os buzos que
viñeron non foron capaces de atopalas xa que foron a parar o
Lago de Sanabria pero con tódolos cascallos, pedras, rochas,
etc. Foto EEE.
As seguintes fotografías son do
día 28/06/2006 nunha visita que fixen para coñecer o lugar.
Nesta fotografía vese o
río Tera xusto en Ribadelago. A auga, según veciños consultados
chegou xusto a galería que se ve no medio da fotografía, por
riba dunha roca bastante grande. Foto Secundino Lorenzo.
Foto Secundino Lorenzo.
Nesta outra
fotografía aparece aparentemente o campanario dunha
igrexa. É eso, simplemente un campanario con dúas campás.
Nada máis.
Está situado na
cima do pobo.
Este campanario
salvou a moitos veciños que se desplazaron rápidamente
ata este lugar.
Non confundir có
campanario da igrexa do pobo de Ribadelago.
A xente estaba a dormir e moitos oiron pola serra a agua, o
ruído, xa que tardou 20 minutos, era de noite e facía moi mal
tempo. Algúns creeron que era un vento moi forte e otros que a
presa se viñera abaixo; rápidamente subiron a onde puderon,
árbores, rochas, o campanario que está no medio do pobo,
etc.
Houbo 144 mortes, 28
apareceron e o resto quedaron para sempre no Lago de
Sanabria.
O gando tamén morreu casi
todo.
Espectáculo dantesco...
Foi un desastre total...
Observar un carro na porta da igrexa e a desfeita da iglesia
máis arriba, o que dice a onde chegou a auga. (Non confundir
este campanario no que casi chegou a auga, co campanario
que está situado na cima do pobo e que sirviu de taboa de
salvación a moita xente...). Foto Archivo Histórico de Zamora.
Imaxen actual
28/06/2006 da igrexa de Ribadelago. Foi desmantelada toda a
parte central e trasladada a Ribadelago de Franco. Hai
cousas que son difíciles de explicar... Foto Secundino
Lorenzo.
Este é un mapa da situación do
encoro, do pobo e do Lago de Sanabria.
No mapa pode verse o encoro
que se veu abaixo "Embalse de Vega de tera" a 1.503 m. de
altura, Ribadelago abaixo a 1.012 m. , unha distancia de 8 km. e
o Lago de Sanabria, onde desapareceron os corpos para sempre.
Neste mapa sacada de
Google Earth vese un resumen dos datos, dende a Presa a 1503 m.
ata 8 kms. máis abaixo o pobo a 1012 metros. O desnivel é moi
grande. Os charcos que se ven son pozos actuais, os cales a auga
chega en fervenzas. En 8 kms hai un desnivel de 500 m. Si
queredes ver este mapa có Google podedes buscar o Lago de
Sanabria e seguir o canón ata Vega de Tera, poñer en 3D, é
espectacular.
Có Google Earth pode
verse tamén a presa rota, é unha pasada. Esta imaxen inda se
pode acercar máis.
Nesta outra imaxen, o
norte está a dereita, vese tamén o canón do Tera e o desnivel
que existe. Entre Porto e Vega de Tera hai unha estrada que foi
a utilizada por Moncabril para construir a presa, e por mín para
ver a presa (xuño do 2007), esa estrada ten aproximadamente 40
km. e vai por toda a montaña de encoro en encoro; é unha
auténtica pasada, pero está moi mal...Solo para 4x4 que se lles
queira pouco...
Sensacional fotografía
de Karbayal, onde se ve Ribadelago, que é o primeiro pobo,
Ribadelago de Franco, casi xa no lago, e o Lago de
Sanabria. Vese perfectamente que antes de Ribadelago hai un
descampado grande. A fotografía está sacada dende a parte
dereita do canón do Tera.
Foi un auténtico desastre
no ano 1959, que fixo desaparecer Moncabril, que foi comprada
por Eléctrica Madrileña e logo Fenosa.
A verdade é que ten
relación coa central de Prada que asolagou o pobo de
Alberguería (na Veiga en Ourense) , xa que por poucos anos
estuvo a punto de non facerse.
A presa foi moi
cuestionada...As conclusións foron que a presa estaba mal feita,
os materiais escapáronselle moito e non casaron como pensaban,
problemas de elasticidade e de todo tipo, o resultado foi que na
primeira enchenta todo abaixo... A raíz desta desfeita fíxose un
estudio a fondo sobre o tema con conclusións, sobre todo por
parte do inxeneiro Torroba, que logo foron básica para as
construccións de presas no futuro...
Os materiais non
fusionaron, mentras que o cemento ten unha elasticidade
a mamposteria ten unha moito menor, 30 veces menos. O
final ver a fotografía da parte de presa que queda, un
desastre...
A Empresa Moncabril no fixo
máis presas en España.
No tema posterior dos pagos
á xente perxudicada, moi mal, algúns cobraron os vinte
anos, unha vergoña; tarde e pouco. Outros foron enganados ou
amenazados, realmente unha vergoña impresentable... O castigo os
culpables outra vergoña, non estuveron nin un día na
cárcere...As axudas algunhas foron para chorar, eso sí,
seguramente con boas intencións... pero moitas non chegaron os
interesados, quedaron no camiño e nalgúns bolsillos...
A mellor axuda a
das forzas americanas, que llegaron con comida, queixo e
leite en polvo así como racións de piloto, mantas
e colchóns; otras quedaron no camiño ou nos bolsillos
dos aproveitados de turno...
O pobo que se fixo,
Ribadelago de Franco, foi tamén unha auténtica vergoña,
nun lugar sombrío, en inverno non lle da o sol, e polo
tanto incorrecto, con casas inapropiadas e moi precipitado todo;
o que se chama unha chapuza...
As casas máis
propias de Andalucia, por suposto non tiñan para meter o
gando, que era do que vivía Ribadelago, do gando e das
hortas. Por ter nin tiña lareira, eso sí, cociña económica.
Unha desfeita, un insulto...
Hai cousas como Ribadelago
difíciles de entender, auténtica inxusticias, que non serán
nunca reparadas... Pero a historia hai que coñecela e sacar
conclusións e enseñanzas...
Outro tema que está sin
publicar é o das adopcións, tras as desfeitas houbo 64 peticións
de adopcións a Deputación de Zamora, que pasou con elas?...
O domingo día 18/01/2009
publicou o diario "El Mundo" un artigo có título "Así lo
vivió Vázquez Figueroa" que merece a pena poñer neste
resumen, xa que pon os pelos de punta. Vázquez-Figueroa foi un
dos mergulladores que baixou os fondos do Lago de
Sanabria, para tratar de atopar a xente que desapareceu,
o seu testimonio é escalofriante.
En xuño do 2007 fixen unha
visita a esta presa e noutro apartado tendes as fotografías desa
viaxe; merece a pena velas.
Estas son algunhas:
Esta é unha fotografía
do estado actual da presa. A fotografía é de Secundino
Lorenzo, o sea do que escribe esta web. Foi sacada no 2007.
26/06/2007.
Outra fotografía miña
(Secundino Lorenzo) de como está actualmente a presa.
26/06/2007.
A presa é impresionante,
ten 12 metros de altura. Outra fotografía do 26/06/2007.
Secundino Lorenzo
Esta parte de presa
está arranxada posteriormente. Pode verse o endeble do muro.
Un desastre. Non me extrana que se viñeira abaixo. Foto
Secundino Lorenzo.
Nesta fotografía de
Alberto Barro, hai no menu outras moi boas, vese o desastre
da construcción da presa e como non casaron os materiais.
Fotografía
impresionante sacada por baixo da presa e onde inda se ven
trozos do muro. O desnivel é de vértigo casi 500 metros en
oito kms. A fotografía é de Crez. Tynim.
Ver este video sacado dende un dron.
A partir da presa o cañón
é impresionante, 8 kms. ata chegar a Ribadelago. Ver esta
fotografía:
A fotografía é
propiedade do grupo se Senderismo madrileño
El
sendero.
Está sacada un pouco máis abaixo da anterior. Observar o
desnivel impresionante.
Nota: Moitas dás
fotografías anteriores están sacadas do libro
Ribadelago. Tragedia de
Vega de Tera de Jose A. García
Díez.
Edita: A. Saavedra, imprenta Kadmos. Salamanca. 2001.
(No caso contrario cítanse os
autores)
O NODO DO DÍA 10/01/1959
Este foi o
NODO de aqueles días.
Subir.
-----------------------------------------------------------------------
Algúns link sobre o desastre de Ribadelago, datos para
visitar a zona e o 50º aniversario da traxedia:
En
memoria
dos
mortos
de Ribadelago.
Este pequeno resumen,
esta web, é a miña pequena homenaxe a todos eles.
Moitos foron os actos
programados para lembrar, despois de 50 anos, os
mortos de Ribadelago; o que sigue son as fotografías de algúns
deles.
Estatua que se levantou
(09/01/2009) en lembranza "da traxedia" de Ribadelago". É unha
muller con un neno e representa unha homenaxe a xente que
sobreviviu na traxedia. Foi realizada por Ricardo Flecha.
(A fotografía é de David Rodriguez).
Bernardo Morales, o
campaneiro, tocando as campás a noite do
09/01/2009 en lembranza daquela data.
Neste link tendes a homilía do Obispo de Astorga, D. Camilo Lorenzo
Foco iluminando o Canón do Tera por onde baixou a
morte o 09/01/1959. Fotografía EFE.
Subir.
-------------------------------------------------------------------------
Consideracións técnicas da construcción da Presa de
Vega de Tera.
Fotografía de Alberto
Barro. Vista da presa dende dentro do encoro. Así é como se
ve hoxe. Nesta fotografía pódese apreciar perfectamente o
desastre. Prácticamente caeron 30 metros de muro en altura e
140 metros en lonxitude. Polo canón baixaron así de
golpe 16.000 m3 de agua con pedras, rochas, árbores, etc.
Nota : Ver unha colección
de fotografías actuais da Presa de Vega de Tera, enviadas, para
esta www, por Alberto Barro, que engade unha serie de
correcións sobre o texto primitivo que había escrito e que me
parecen moi apropiadas.
Efectivamente Alberto Barro
fai as seguintes precisións:
Unhas
puntualizacións de tipo técnico.
Esta presa é de tipo
gravidade alixerada (contrafortes), igual que as de Prada,
Salas ou Chandrexa (fora de Galicia, Alcántara ou Itaipú).
A partir de ahí,
todo é distinto. A presa de Ribadelago xá era perigosa no
proxecto, e sumouse unha execución excesivamente apresurada
e económica. Podemos citar:
-Xeometría:
Ribadelago ten uns taludes moito máis arriscados que as
outras (digamos que ten menos peso encima para contrarrestar
o empuxe da auga)
-Mateirais:
Ribadelago estaba feita de mampostería, frente ás outras
citadas, que son de formigón en masa, máis impermeable.
-Situación: a
ubicación de alta montaña favoreceu a aparición de cuñas de
xeo no interior dos contrafortes de mampostería
-Emprego
de dous materiais distintos que non traballaron
solidariamente (A pantalla de formigón
fisurou na base ó ser máis ríxida que a mampostería dos
contrafortes). Esta foi a causa oficial que se aceptou no
sumario, para limitar a responsabilidade de Moncabril, xa
que na época non era coñecido o fenómeno.
Ver as fotografías
enviadas por Alberto Barro.
Subir.
Fotografías de Secundino Lorenzo
Foto de Secundino Lorenzo.
|
Na fotografía a Presa de Vega
de Tera. Nese lugar comenza un canón, o Canón do Tera e a oito kms.
aproximadamente está Ribadelago e o Lago de Sanabria.
Visitei a zona o 26/06/2007 en
compañía de dous amigos, Alberto Prego e Javier López; foi un día
marabilloso do mes de xuño. Fixemos a viaxe, nun 4 x 4, dende
Ourense ata Porto e logo tomamos o camiño de terra e pedras, antiga
estrada que utilizou Moncabril nos anos cincuenta para facer os encoros, e que
vai por riba da Serra Segundeira xa na provincia de Zamora, moi
cerca do Lago de Sanabria. Unha ruta chea de pequenas lagoas,
regatos e encoros:
Puente Porto, Cárdenas, Garandones, Vega de Tera, Vega de Conde...Un terreo
duro, árido, dificil, de moita altura (sobre 1600 m., preto está o
Moncalvo con máis de 2040 m. e Pena Trevinca de 2.124 m ), de moitos
contrastes, marabilloso...
Ao longo do camiño vimos moitos
buxatos, catro corzos, algún espectacular, e moita avenoiteira o
caer a noite, aparte de moita vida, e moita beleza...
Estas son algunhas fotografías
da excursión...¡Que as disfrutes tanto coma mín!.
Ver as fotografías |
Subir.
A traxedia no diario ABC o
día 10/01/1959
14 PÁGINAS EN pdf DO Diario ABC
(Lembrar que era prensa do movemento... nótase ben)
Subir.
A TRAXEDIA EN
BLANCO Y NEGRO DOMINICAL DE ABC
14 PÁGINAS EN pdf DEL DOMINICAL
DE ABC. (Recordar que era prensa del movimiento... se nota bien)
Subir.